رکن شمالی
رُکن شمالی یا رکن عراقی یکی از زوایای کعبه است که تقریباً به سمت شمال عربستان، یعنی کشور عراق واقع شده و طواف‌کننده پس از آن به حِجر اسماعیل می‌رسد. درِ خانه کعبه بین این رکن و رکن حَجَرالاَسوَد قرار دارد.
در منابع حدیثی و فقهی، بر استلام (لمس و دست کشیدن) و بوسیدن همه ارکان کعبه از جمله رکن شمالی و خواندن دعا و مناجات در نزدیک این رکن، سفارش شده است.
موقعیت و جایگاه
رُکن شمالی یا رکن عراقی یکی از زوایای کعبه است که تقریباً به سمت شمال عربستان، یعنی کشور عراق واقع شده و طواف‌کننده پس از آن به حِجر اسماعیل می‌رسد. از آنجا که این رکن در مقابل منطقه شام (شامل سوریه، لبنان، اردن و فلسطین) نیز قرار گرفته، بعضی به آن رکن شامی هم گفته‌‌اند، همانطور که در برخی روایات به این نام اشاره شده است. درِ خانه کعبه بین رکن شمالی و رکن حَجَرالاَسوَد قرار دارد و فاصله بین این رکن و رکن اسود ۱۲.۸۴ متر است.
آداب و اعمال
در حدیثی از امام رضا(ع) به استلام (لمس و دست کشیدن) رکن شامی (شمالی) توصیه شده است. همچنین از امام صادق(ع) نقل شده که پیامبر خدا(ص) سوار بر شتر طواف کرد و با عصایش ارکان کعبه را استلام نمود. با این حال، در روایتی دیگر چنین آمده که پیامبر(ص) فقط دو رکن یمانی و حَجَر را استلام می‌کرد که مطابق احادیث اهل سنت نیز می‌باشد.
علامه حلی در راستای حل اختلاف میان احادیث مذکور، روایات اثبات استلام را مقدم دانسته و گفته است که ممکن است پیامبر(ص) نزد رکن یمانی و حَجَر توقف بیشتری داشته و راوی گمان کرده که وی فقط این دو رکن را استلام نموده است؛ از این رو، نظر مشهور فقیهان شیعه استحباب استلام همه ارکان کعبه است.
از دیگر آداب درباره رکن شمالی، بوسیدن آن و خواندن دعا و مناجات در نزدیکی آن است؛ امام سجاد(ع) نزدیک این رکن، پیش از رسیدن به ناودان کعبه سر را بلند کرده و می‌گفت: «أللّهُمَّ أَدْخِلنِی الجَنَّةَ وَ أَجِرنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَ وَ عافِنِی مِنَ السُّقمِ وَ اَوسِع عَلَیَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ وَ ادْرَأ عَنّی شَرَّ فَسَقَةِ الجِنِّ وَ الإنسِ وَ شَرَّ فَسَقَةِ العَرَبِ وَ العَجَمِ».
پانویس
- ↑ شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۶.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۲۹، ح۱۶.
- ↑ شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۶.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.
- ↑ شیخ طوسی، استبصار، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۲۱۶، ح۷۴۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۲۹، ح۱۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۰۸، ح۸.
- ↑ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۵۱، ح۱۶۰۹.
- ↑ علامه حلّی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۳۴۵.
- ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۳۴۵.
- ↑ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۲۳۶؛ حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۷۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۳۵۷.
- ↑ شیخ بهایی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۳۲۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۰۷، ح۵.
منابع
- بخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح بخاری، محقق: ناصر، محمد زهیر، دمشق، دار طوق النجاة، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- شراب، محمدحسن، ترجمه: شیخی، حمیدرضا، فرهنگ اعلام جغرافیایی، تهران، مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- شیخ بهایی، محمد بن حسین و ساوجی، نظام بن حسین، جامع عباسی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، استبصار، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی، تهران، مشعر، چاپ هفتم، ۱۳۸۵ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مشکینی، میرزا علی، مصطلحات الفقه، قم، نشر الهادی، ۱۳۷۷ش.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.